Ustawa przeciw pralniom i kominiarkom z gwizdkiem w ręku?

Mianowicie, od 13 lipca 2018 r. zaczęła obowiązywać nowa Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, którą dostosowano do wymogów wynikających ze znowelizowanych zaleceń Financial Action Task Force (FATF).

Geneza

The Financial Action Task Force on Money Laundering, czyli Grupa Specjalna ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy została powołana do życia w roku 1989 podczas szczytu G7 i już w następnym roku wydała pierwsze rekomendacje dotyczące walki z praniem pieniędzy.

Efektem tego było wydanie w roku 1991 przez Radę Wspólnot Europejskich Dyrektywy Rady nr 91/308/EWG z 10 czerwca 1991 w sprawie uniemożliwienia korzystania z systemu finansowego w celu prania pieniędzy, która w 25 października 2005 r. została zastąpiona Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2005/60/WE z dnia 25 października 2005 r. w sprawie przeciwdziałania korzystaniu z systemu finansowego w celu prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu.

W roku 2012 zaktualizowano obowiązujące zasady, które stały się podwalinami do uchwalenia 20 maja 2015 r. Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2015/849 w sprawie zapobiegania wykorzystywania systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.

W Polsce

Na terenie Rzeczpospolitej Polskiej pierwsze przepisy zostały wprowadzone 16 listopada 2000 r. za pośrednictwem ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. W tym celu powołany został Generalny Inspektor Informacji Finansowej (GIIF).

Jednoosobowy centralny organ administracji państwowej, drugi po Ministrze Finansów organ właściwy w sprawach zapobiegania wprowadzaniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz przeciwdziałania finansowaniu terroryzmu.

Natomiast stosowna definicja określająca pojęcie prania pieniędzy została już wcześniej zdefiniowana Kodeksie Karnym, w art. 299.

Kto środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, prawa majątkowe lub inne mienie ruchome lub nieruchomości, pochodzące z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego, przyjmuje, przekazuje lub wywozi za granicę, pomaga do przenoszenia ich własności lub posiadania albo podejmuje inne czynności, które mogą udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

1 marca 2018 r. Sejm RP przyjął nową ustawę o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, która weszła w życie począwszy od dnia 13 lipca 2018 r.(Dz.U.2018.723 z dnia 2018.04.12).

Po co?

Przyjęcie nowej treści ustawy ma na celu dostosowanie polskich przepisów do:

1. dyrektywy 2005/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 października 2005 r. w sprawie przeciwdziałania korzystaniu z systemu finansowego w celu prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu (Dz. Urz. UE L 309 z 25.11.2005) oraz dyrektywy Komisji 2006/70/WE ustanawiającej środki wykonawcze do dyrektywy 2005/60/WE w odniesieniu do definicji osoby zajmującej eksponowane stanowisko polityczne, jak również w odniesieniu do technicznych kryteriów stosowania uproszczonych zasad należytej staranności wobec klienta oraz wyłączenia z uwagi na działalność finansową prowadzoną w sposób sporadyczny lub w bardzo ograniczonym zakresie (Dz. Urz. UE L 214/29 z 4.08.2006 r.),
2. przepisów ustawy w celu zapewnienia stosowania aktów prawa międzynarodowego w zakresie przeciwdziałania finansowaniu terroryzmu, jak również zalecenia FATF,
3. przepisów ustawy do potrzeb efektywnego przeciwdziałania wprowadzeniu do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz przeciwdziałania finansowaniu terroryzmu,
4. tytułu ustawy i używanej terminologii w zakresie odnoszącym się do prania pieniędzy do terminologii stosowanej przez państwa Unii Europejskiej oraz na arenie międzynarodowej.

Istotne zmiany:

• obniżenie progu raportowania o transakcjach gotówkowych do 10 tys. EUR, które obowiązuje każdego przedsiębiorcę przyjmującego lub dokonującego płatności za towary w gotówce,
• podwyższenie kar za naruszenie obowiązków określonych ustawą do maksymalnie 5 mln EUR lub 10% obrotu wykazanego w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy,
• zobowiązanie do wypełniania obowiązku związane z AML (Anti-Money Laundering) kolejnych podmiotów działających w sektorze walut wirtualnych, świadczących usługi na rzecz spółek i trustów oraz prowadzących działalność polegającą na udostępnianiu skrytek sejfowych,
• zdefiniowanie terminu waluta wirtualna oraz trust, które nie pojawiają się w innych polskich aktach prawnych,
• zobowiązanie Grup kapitałowych do przygotowania wewnętrznych procedur AML, określające zasady wymiany i ochrony informacji pomiędzy podmiotami w ramach grupy,
• domy aukcyjne, antykwariaty, komisy, handlujący metalami i kamieniami już nie muszą wypełniać obowiązków dotyczących AML; będą one objęte ustawą tylko, gdy przekroczą próg raportowania,
• zrównanie fundacji i stowarzyszeń jako podmiotów zobowiązanych do wypełniania obowiązku związanego z AML (dotyczy to zarówno pojedynczej operacji, a także kilku „które wydają się ze sobą powiązane”),
• ujawnienie danych z Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych; dane beneficjentów będą przetwarzane w Rejestrze bez wiedzy osób, których dotyczą,
• obowiązek zgłaszania informacji o ich beneficjentach rzeczywistych został określony do 7 dni od wpisu w KRS (również aktualizacji danych w KRS) do Rejestru prowadzonego przez ministra finansów publicznych,
• obowiązek stworzenia procedury anonimowego zgłaszania rzeczywistych lub potencjalnych naruszeń przepisów z zakresu AML przez pracowników lub inne osoby wykonujące czynności na rzecz instytucji obowiązanej.

Kogo dotyczą nowe przepisy?

Art. 2. ust. 1 wskazuje podmioty, do których jest adresowana niniejsza ustawa, a są nimi:

• banki, oddziały banków zagranicznych, oddziały instytucji kredytowych, instytucje finansowe,
• spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, krajowa SKOK,
• instytucje płatnicze, instytucje pieniądza elektronicznego, biura usług płatniczych, agenci rozliczeniowi, firmy inwestycyjne, banki powiernicze,
• spółki prowadzące rynki regulowane, fundusze inwestycyjne, zakłady ubezpieczeń, przedsiębiorcy prowadzący działalność kantorową (w tym usługi wymiany walut przez internet),
• pośredników nieruchomości,
• w ograniczonym zakresie: notariuszy, adwokatów, radców prawnych, doradców podatkowych,
• przedsiębiorców świadczących usługi w zakresie tworzenia jednostek organizacyjnych, pełnienia funkcji lub umożliwienia pełnienia funkcji członka zarządu spółki, prowadzenia biura wirtualnego,
• przedsiębiorców w zakresie, w jakim przyjmują lub dokonują, lub przyjmują płatności w gotówce w wysokości co najmniej 10 tys. EUR, chociażby w wielu powiązanych transakcjach.

 Nowe obowiązki

Warto zauważyć, że obowiązująca od połowy lipca ustawa nakłada nowe obowiązki:

• wprowadzenie wewnętrznych procedur, w tym wewnętrznej procedury zgłaszania nieprawidłowości (whistleblowing),
• wyznaczenie członka zarządu odpowiedzialnego za wdrożenie procedury i kadry kierowniczej odpowiedzialnej za wykonywanie obowiązków ustawowych,
• przeprowadzanie i aktualizowanie oceny ryzyka,
• stosowanie środków bezpieczeństwa finansowego, w tym weryfikowanie kontrahentów,
• przekazywanie informacji o beneficjentach rzeczywistych.

CDN.